Pieniężno to liczące niespełna 3 tysiące mieszkańców miasteczko na północy Warmii. Niegdyś nazywane Melzak, czyli„worek mąki”, swoją powojenną nazwę zawdzięcza Sewerynowi Pieniężnemu, dziennikarzowi i wydawcy „Gazety Olsztyńskiej”. Mimo że w 1945 roku poważnie ucierpiało podczas działań wojennych, nadal możemy podziwiać budowle świadczące o historycznych dziejach Pieniężna. Do Pieniężna trafimy zmierzając na północ w kierunku Braniewa, przez miasto przebiega również najdłuższa w Polsce Wschodniej trasa rowerowa Green Velo, którą podróżują rowerzyści z całego świata. Warto zatrzymać się w tym uroczym miasteczku na chwilę… lub na dłużej, by poznać jego niezwykłą historię i gościnnych mieszkańców.
Do najcenniejszych zabytków Pieniężna należy ratusz. Pierwsze wzmianki o tym budynku pochodzą z XIV wieku. Wielokrotnie niszczony przez najeźdźców i pożary, w 1945 roku niemal całkowicie zdewastowany, a jego cenny wystrój został rozszabrowany. Ratusz zostanie zrekonstruowany. Warto zatrzymać się przy nim na chwilę, by poczuć klimat warmińskiego Pieniężna i jego trudnych losów. Wieża za ratuszem to pozostałość po kościele ewangelickim, zniszczonym podczas działań wojennych.
Kolejny zabytek może zainteresować miłośników astronomii. To zamek Kapituły Warmińskiej, w którym kilkukrotnie przebywał sam Mikołaj Kopernik. Pierwotnie drewniana warownia, przez wieki była wielokrotnie przebudowywana. Zamek pierwotnie był rezydencją administratora komornictwa Kapituły Warmińskiej. Jest on również świadectwem burzliwej historii Pieniężna, które było wielokrotnie najeżdżane, plądrowane, palone, a jednak zawsze podnosiło się z ruin.
Wróćmy w okolice rynku, by podziwiać piękno XIX-wiecznego kościoła pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Ta pięcionawowa, neogotycka świątynia wyposażona jest w wiele cennych elementów wystroju – znajdują się tu barokowe figury patronów przy ołtarzu głównym, gotycka chrzcielnica i wyjątkowej wartości polichromowana ambona.
Nieopodal kościoła znajduje się wejście do jednego z najstarszych rezerwatów na terenie Warmii i Mazur. „Dolina rzeki Wałszy” została uznana za wyjątkowy pod względem przyrodniczym i krajobrazowym obszar już w 1907 roku. Teren rezerwatu to wąwóz o długości 5 kilometrów i powierzchni ponad 205 hektarów. Rzeka przecina morenowe, porośnięte lasami wzgórza, a jej koryto to głęboki jar. Wartki nurt Wałszy i kamieniste dno przypominają górskie strumienie. Na terenie rezerwatu znajduje się Kapliczka przy tzw. „cudownym źródełku” ufundowana w 1826 roku przez rodzinę Ghermanów – bardzo chętnie odwiedzana przez turystów. Bogata fauna i flora to raj dla obserwatorów przyrody. Idąc oznaczoną ścieżką mijamy najwyższy czynny most kolejowy w Polsce – jego filary wznoszą się na wysokość prawe 30 metrów.
Nieopodal miasta znajduje się Klasztor Księży Werbistów, który właśnie obchodzi stulecie swojego istnienia. Najważniejszym zadaniem zgromadzenia jest formacja i kształcenie przyszłych misjonarzy. Turyści są tu mile widziani – mogą szukać wyciszenia w kościele seminaryjnym p.w. Św. Wojciecha, którego wnętrze w okresie wakacyjnym rozbrzmiewa muzyką organową, mogą spacerować po przepięknych ogrodach, w których szczególne miejsce ma grota Matki Najświętszej Maryi Panny z Lourdes, mogą również wypocząć po trudach podróży w pokojach przygotowanych dla pielgrzymów.
Pieniężno wpisuje się doskonale w krajobraz Warmii – otoczone łagodnymi wzgórzami, z dala od wielkich miast. Warto tu przyjechać i pozostać trochę dłużej. Posmakować miodów ze słynnych na cały kraj pasiek, posłuchać ptaków w ogrodach księży werbistów, pospacerować starymi uliczkami lub odkrywać rezerwat rzeki Wałszy. Wczuć się w historię niewielkiego miasteczka, w którym czas płynie swoim spokojnym rytmem odmierzanym kurantami z wieży kościelnej.
